FIFA 11+: Ένα απλό και ισχυρό όπλο στην πρόληψη τραυματισμών και τη βελτιστοποίηση της απόδοσης.

Βασιλειάδης Ι. MSc,XPS Υπεύθυνος Φυσικής Κατάστασης U17,U19 ΠΑΕ ΑΟ ΞΑΝΘΗΣ

Το ποδόσφαιρο είναι ένα άθλημα το οποίο με την πάροδο του χρόνου γίνεται όλο ένα και πιο ανταγωνιστικό αλλά και εμπορικό, με αποτέλεσμα τα παιχνίδια να αυξάνονται, οι ταχύτητα του παιχνιδιού να ανεβαίνει και δυστυχώς οι τραυματισμοί να πληθαίνουν. Το τελευταίο φαινόμενο αποτελεί το μεγαλύτερο πρόβλημα για πολλές ομάδες, επαγγελματικού ή ερασιτεχνικού επιπέδου και η εύρεση λύσεων είναι μείζονος σημασίας, ώστε οι παίχτες να είναι διαθέσιμοι να αγωνιστούν σε κάθε παιχνίδι.

Η υιοθέτηση τακτικών πρόληψης τραυματισμών είναι πολύ σημαντική καθώς όπως αναφέρουν οι Jeffreys & Moody η σχέση απόδοσης-έλλειψης τραυματισμών είναι αλληλεξαρτώμενη. Όταν ο παίχτης δεν είναι τραυματίας είναι διαθέσιμος να βελτιώσει την απόδοση του, ενώ αυτή η βελτιωμένη απόδοση με την σειρά της θα συμβάλλει στο να μην εμφανίζει τραυματισμούς ο παίχτης. (Σχέδιο 1)

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΟ FIFA 11+

Πριν από την του ’80 ελάχιστα προτεινόμενα πρωτόκολλα που να σχετίζονται με την πρόληψη τραυματισμών. Ο καθηγητής Ekstrand ήταν από τους πρώτους που δημοσίευσε κάποιες προτάσεις πάνω στον τομέα (Εkstrand et al 1983) και 20 χρόνια μετά η F-MARC ( Ιατρικό κέντρο της FIFA) παρουσίασε το πρώτο πρωτόκολλο πρόληψης τραυματισμών, το επονομαζόμενο ‘’11’’ (Eleven) , μια προθέρμανση με 10 ασκήσεις που στόχευαν στην πρόληψη των πιο συχνών τραυματισμών στο ποδόσφαιρο. (Heid et al 200,Junge et al 2002). Με την πάροδο του χρόνου το πρωτόκολλο αυτό επεξεργάσθηκε και εξελίχθηκε και μέσα από τη συνεργασία τριών διεθνών οργανισμών που σχετίζονται με την ιατρική της άθλησης. Το FIFA Medical and Assessment Research Centre (F-MARC), ,το Oslo Sports Trauma Research Centre και η Santa Monica Orthopaedic and Sports Medicine Research Foundation, επεξεργάστηκαν και δημιούργησαν το σημερινό FIFA ‘’11+’’.

Η ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΣΤΟ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ ΚΑΙ ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Σύμφωνα με ένα πλήθος ερευνητών οι πιο συχνοί τραυματισμοί που εμφανίζονται στο ποδόσφαιρο είναι οι θλάσεις στους οπίσθιους μηριαίους, ενώ και οι θλάσεις στην περιοχή των προσαγωγών αποτελούν ένα συχνό πρόβλημα που φαίνεται να αντιμετωπίζουν τα προπονητικά team. To 2011 οι Ekstrand et al δημοσίευσαν μια έρευνα στην οποία σε διάρκεια οχτώ ετών παρακολουθήσαν 51 ομάδες και 2299 ποδοσφαιριστές. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι πιο συχνοί τραυματισμοί που εμφανίστηκαν ήταν αυτοί στους οπίσθιους μηριαίους (37%) και τους προσαγωγούς (23%). Τη συγκεκριμένη έρευνα εκτός από το τεράστιο δείγμα ενισχύουν και άλλες έρευνες με παρόμοια αποτελέσματα.(Ekstrand et al 2009,Eirale et al 2013) Συνεπώς ένα πρόγραμμα που συμβάλλει στην πρόληψη αυτών των τραυματισμών είναι όχι απλά χρήσιμο αλλά απαραίτητο.

Το ‘’FIFA 11+’’ είναι όπως προαναφέρθηκε, ένα πρωτόκολλο προθέρμανσης που στοχεύει να περιορίσει όλους αυτούς τους τραυματισμούς, βελτιώνοντας τα επίπεδα δύναμης του αθλητή και συνακόλουθα μειώνοντας τους τραυματισμούς. (Bizzini et al 2013). Συνιστάται να εφαρμόζεται το λιγότερο 2 φορές την εβδομάδα και η συνολική του διάρκεια είναι 20’ κάτι που το καθιστά εξαιρετικά αποτελεσματικό αν λάβουμε υπόψη μας τον συνολικό χρόνο που καταλαμβάνει σε μια προπονητική μονάδα, αλλά και τον προπονητικό μικρόκυκλο (Ekstrand et al 2011, Heid et al 2000,Junge et al 2002).

Το πρόγραμμα αποτελείτε από τρεις διαφορετικές φάσεις: Στην πρώτη φάση, η οποία διαρκεί 8 λεπτά, έχουμε δρομικές ασκήσεις που επικεντρώνονται περισσότερο στο να ανεβάσουν τη θερμοκρασία του σώματος και να προετοιμάσουν τους μύες, τις αρθρώσεις και τους τένοντες του ποδοσφαιριστή για την επερχόμενη προπόνηση αλλά και για το δεύτερο μέρος τους προγράμματος. Σε αυτό το δεύτερο μέρος, διάρκειας 10 λεπτών, ο αθλητής πραγματοποιεί ασκήσεις που στοχεύουν στην βελτίωση των επιπέδων σύγκεντρης, ισομετρικής και έκκεντρης δύναμης. Πραγματοποιούνται δυναμικές ασκήσεις όπως οι προβολές ή τα άλματα ,σανίδες, ασκήσεις ισορροπίας αλλά και ασκήσεις όπως η Nordic που στοχεύουν στην ενδυνάμωση των οπίσθιων μηριαίων. Είναι επίσης σημαντικό να αναφέρουμε ότι έρευνες έδειξαν ότι η προσθήκη της άσκησης Copenhagen σε αυτή τη φάση του πρωτοκόλλου ελάττωσαν την εμφάνιση τραυματισμών στους προσαγωγούς. (Harøy et al 2017)Τέλος στην τρίτη φάση και τελευταία φάση του προγράμματος πραγματοποιούνται εκρηκτικές ενέργειες όπως οι αλλαγές κατευθύνσεων ή τα εκκριτικά άλματα (Bounding ). Η διάρκεια του τρίτου μέρους είναι 2 λεπτά και ο στόχος του είναι να προετοιμάσει σε μυοσκελετικό και ενεργειακό επίπεδο τον ποδοσφαιριστή για το κυρίως μέρος της προπόνησης. (Πίνακας 1.)

Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ FIFA 11+

Ένα πλήθος ερευνών υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητα του 11+ σε όλες τις κατηγορίες ποδοσφαιριστών (ερασιτέχνες, ημι-επαγγελματίες, επαγγελματίες) σε αντρικό και γυναικείο επίπεδο.(Soligard et al 2008,Steffen et al, 2008,Grooms et al 2013,Owoeye et al 2014)Το 11+ όχι μόνο ελαττώνει τους τραυματισμούς σε συγκεκριμένες περιοχές όπως οι οπίσθιοι μηριαίοι και οι προσαγωγοί, αλλά κατορθώνει να βελτιώσει και τα επίπεδα νευρομυικού ελέγχου, ισορροπίας και λειτουργικής δύναμης των παιχτών κάτι που έχει ως αποτέλεσμα την μείωση του συνολικού αριθμού τραυματισμών σε προπονήσεις και αγώνες. Στα γραφήματα 1 και 2 παρουσιάζονται οι θετικές επιδράσεις του 11+, όπως καταγράφηκαν από ερευνητές ανά τον κόσμο. Σημαντικό είναι να διακρίνουμε ότι όπως προαναφέρθηκε, οι έρευνες αυτές καλύπτουν το μεγαλύτερο εύρος των αγωνιστικών κατηγοριών (Αντρικές ομάδες, αγωνιστικά και μη τμήματα των ακαδημιών) και τα δύο φύλλα (άντρες-γυναίκες) ενώ τέλος βλέπουμε έρευνες με διαφορετικά δημογραφικά χαρακτηριστικά. (Ευρώπη, Αμερική, Αφρική) κάτι που σίγουρα ανεβάζει το επίπεδο αξιοπιστίας και αποτελεσματικότητας του προγράμματος.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Το FIFA 11+ είναι ένα πρωτόκολλο προπόνησης το οποίο δε χρειάζεται ειδικό εξοπλισμό ή μεγάλη χρονική διάρκεια (ούτε σε επίπεδο προπονητικής μονάδας, ούτε σε επίπεδο μικρόκυκλου) για να εφαρμοστεί. Παράλληλα έχει αποδειχθεί από την επιστημονική κοινότητα ότι ελαττώνει τα επίπεδα τραυματισμών και βελτιώνει την απόδοση των ποδοσφαιριστών σε ορισμένους τομείς. (ισορροπία, δύναμη, ταχύτητα κλπ).Συνεπώς αποτελεί μια ασφαλή και αποτελεσματική μέθοδο προθέρμανσης, η οποία μπορεί να συμβάλλει στην υγεία των παιχτών και συνακόλουθα στη διαθεσιμότητα τους .

References

1. Bizzini M, Junge A, Dvorak J. Implementation of the FIFA 11+ football warm up program: how to approach and convince the Football associations to invest in prevention. Br J Sports Med 2013;47:803–6.

2. Daneshjoo, Abdolhamid ; Mokhtar, Abdul Halim ; Rahnama, Nader ; Yusof, Ashril Lucia, Alejandro. The Effects of Injury Preventive Warm-Up Programs on Knee Strength Ratio in Young Male Professional Soccer Players (Effect of Warm-Up Programs on Knee Risk Factors) Vol.7(12), p.e50979 2012

3. Ekstrand J, Gillquist J, Liljedahl SO. Prevention of soccer injuries. Supervision by doctor and physiotherapist. Am J Sports Med 1983;11:116–20.

4. Ekstrand J, Hagglund M and Walden M. Epidemiology of muscle injuries in professional football (soccer). American Journal Sports of medicine 2011;39(6):1226- 1232

5. Eirale C., Farooq A., Smiley F.A, Tol J.L, Chalabi H. Epidemiology of football injuries in Asia: a prospective study in Qatar J Sci Med Sport . 2013 Mar;16(2):113-7. doi: 10.1016/j.jsams.2012.07.001. Epub 2012 Aug 1.

6. Jeffreys I. & Moody J. Strength and Conditioning for Sports Performance New York : Routledge, 2016

7. Granell Holly Silvers-i, MPT,*†‡§ Bert Mandelbaum, MD,†§ Ola Adeniji, MS,† Stephanie Insler, BA,† Mario Bizzini, PT, PhD,‖ Ryan Pohlig, PhD,¶ Astrid Junge, PhD,‖ Lynn Snyder-Mackler, PT, ATC, ScD,‡# and Jiri Dvorak, MD‖ Efficacy of the FIFA 11+ Injury Prevention Program in the Collegiate Male Soccer Player Am J Sports Med. 2015 Nov; 43(11): 2628–2637

8. Grooms D.R., Palmer T., Onate J.A., Myer G.D., Grindstaff T. (2013) SoccerSpecific Warm-Up and Lower Extremity Injury Rates in Collegiate Male Soccer Players. Journal of Athletic Training 48(6): 782–789

9. Junge, A.; Lamprecht, M.; Stamm, H.; Hasler, H.; Bizzini, M.; Tschopp, M.; Reuter, H.; Wyss, H.; Chilvers, C.; Dvorak, J. Countrywide campaign to prevent soccer injuries in Swiss amateur players. Amer. J. Sport. Med. 2011, 36, 57–63.

10. Owoeye OB, Akinbo SR, Tella BA, Olawale OA. Efficacy of the FIFA 111 warm-up programme in male youth football: a cluster randomised controlled trial. J Sports Sci Med. 2014;13(2):321-328

11. Soligard T, Myklebust G, Steffen K, et al. Comprehensive warm-up programme to prevent injuries in young female footballers: cluster randomised controlled trial. BMJ. 2008;337:a2469.

12. Steffen K., Emery C.A., Romiti M., Kang J., Bizzini M., Dvorak J., Finch C.F., Meeuwisse W.H. (2013) High adherence to a neuromuscular injury prevention programme (FIFA 11+) improves functional balance and reduces injury risk in Canadian youth female football players: a cluster randomised trial. British Journal of Sports Medicine 47(12), 794-802

13. Vasileiadis I. Injury Prevention Strategies in Football: A Systematic Review Sport Mont 2020, 18(3), 109-113 DOI: 10.26773/smj.201001